ක්රිස්තු වර්ෂ 1847 ජුලි දාහත්වන දිනය උදාවන්නේ ලාංකේය අධ්යාපන ක්ෂේත්රයට නවමු අත්දැකීමක් උදා කර දීමෙනි. එනම් මෙරට වෙසෙන ස්වදේශික සිසු දරුවන්ට ඉංග්රීසි භාෂාව ඉගැන්වීමේ අභිප්රායෙන් “ශාන්ත මැතිව්” නමින් නව විදු පියසක් දෙමටගොඩ ස්ථාපිත කිරීමෙනි. මැතිව් නම් ශාන්තුවරයා සිහිවීම පිණිස මෙම විදුහල ඒ නමින් නම් කරන ලදී. කේම්බ්රිජ් මැට්රි කියුලේෂන් විභාගය අරමුණු කර ගනිමින් ඉංග්රීසි පාලකයන් විසින් කොළඹ බිෂොප් වරයා වූ එච්. වැප්මන් දේවගැතිතුමා විදුහල්පති තනතුරෙහි පිහිටුවමින් ආරම්භ කරන ලද මෙම විදු පියස අදටත් ශ්රී ලාංකේය අධ්යාපන ක්ෂේත්රයෙහි දිදුලන නමක් සතිටුහන් කිරීමට සමත් වී ඇත.
මෙම විදුහල ආරම්භයේ සිංහල දමිල ඉස්ලාම් බර්ගර් යන සියලු ජන කොටස් ඒකරාශි කොට ඔවුන්ගේ නැණ පහන් දැල්වූවා පමණක් නොව ජාතික සංහිඳියාව ඇති කිරීමට ඇප කැපවු විදු වීමක් ලෙස ඉතිහාසගත වී ඇත. ඉංග්රීසි ජාතික විදුහල්පතිවරුන්ගේ කාලයේදී මෙම විදුහලේ සිඝ්ර දියුණුවක් පැවති බව ඉතිහාසය සාක්ෂි දරයි.
ඉංග්රීසි මාධ්ය මිශ්ර පාසලක් ලෙස පැවති මෙම පාසල 1961 වසරේදී රජයට පවරා ගන්නා ලදුව සිංහල මාධ්යය පිරිමි පාසලක් බවට පරිවර්තනය විය. සාන්ත මැතිව් විද්යාලය එදා මෙදා තුර රටට වැඩදායී පුරවැසියන් බිහි කිරීමේ කාර්යයෙහි අනභිභවනීය මෙහෙවරක යෙදී සිටියි. මෙම ගෞරවණීය විදුබිමෙන් සමාජයට දායාද කළ උගත් වියතුන්, ක්රීඩකයන්, මෙන්ම කලාකරුවන් විශාල ප්රමාණයක් සිටී.
එවකට පැවති පාසල් අතරින් සෑම අංශයකින්ම ඉදිරියෙන් තිබු පාසලකි. ක්රිකට්, බොක්සිං, පාපන්දු, මලල ක්රීඩා යන ක්රීඩා වලින් ජාතික හා ජාත්යන්තර වර්ණ ලාභී ක්රීඩකයින් රැසක් මෙම පාසලෙන් බිහිවී ඇත.